Anaçlar

Elma Fidanı Üretimi

• Tohumdan yetiştirilen çöğürler veya vegetatif anaçlar kullanılır.
• Tohumlar yabani veya kültür çeşitlerinden alınır.
• Vegetatif elma klon anaçları çok bodurdan çok kuvvetliye kadar değişir.

Bodur Anaçlar

• M27, M8, M9, M26, BUD 9, P 22, EMLA 9, GENEVA 65, EMLA 26, GENEVA 11

Yarı Bodur Anaçlar

• M7, MM106, GENEVA 30, EMLA 7, EMLA 106

Kuvvetli Anaçlar

• M2, MM111, MM104

Çok Kuvvetli Anaçlar

• M16, MM109, M25

M27

• M9 x M13 melezi.
• M9’un yarısı kadar, 1.2 m büyüklüğünde ağaç yapar.
• Çok erkenci ve verimlidir.
• Destek ister.
• Kök sürgünü meydana getirmez.
• Stool bed layering yöntemiyle kolay üretilir.
• Elma pamuklu bitine hassastır.
• Dikim sıklığı 3,5×0,5-1 m olabilir.

M9

• Üzerine aşılı ağaçlar 2,7 m’yi geçmez.
• Çok erkenci ve verimlidir.
• Destek ister.
• 15-20 yılda ekonomik anlamda verimden düşer.
• Az miktarda kök sürgünü meydana getirir.
• Stool bed layering yöntemiyle kolay üretilir.
• Kök boğazı çürüklüğüne dayanıklı, ateş yanıklığına ve pamuklu bite hassastır.
• Dikim sıklığı 3,5-4,5×1-2 m olabilir.
• M9’un farklı klonları; Pajam 1, Pajam 2, NAKB T337, FL 56 ve RN 29’dur.

M26

• M9 x M16 melezi.
• M9’un %50 daha büyüğü kadar ağaç yapar.
• Destek ister fakat desteksiz de yetiştirilebilir.
• Kök sürgünü meydana getirmez fakat çok miktarda toprak üstü sürgünü verir.
• Ağır ve drenajlı topraklar için uygun değildir.
• Kışa dayanımı iyidir.
• Stool bed layering yöntemiyle, çelikle kolay üretilir.
• Dikim sıklığı 3,5-4,5×1,5-2,5 m olabilir.

M26 Sürgünü

• Çöğür anacının %50-65’i büyüklüğünde ağaç yapar.
• Verimlidir, değişik toprak ve iklim tiplerine uyumludur.
• Toprak üstü sürgünü verir.
• Pamuklu bite hassastır, ateş yanıklığına ve kök boğazı çürüklüğüne orta derecede hassastır.
• Stool bed layering yöntemiyle, çelikle kolay üretilir.
• Dikim sıklığı 3,5-4,5×2-3 m olabilir.

MM106

• Norton Spy ve M1 melezi.
• Çöğür anacının yarısı kadar ağaç yapar. Desteğe ihtiyaç göstermez.
• İyi drene edilmiş topraklara tavsiye edilir.
• Dikimi müteakip 2-3 yılda verime yatar.
• Stool bed layering yöntemiyle, çelikle kolay üretilir. Kök sürgünü oluşturmaz.
• Pamuklu bite ve unlu bite mukavimdir. Kök boğazı çürüklüğüne hassastır.
• Dikim sıklığı 3,5-4,5×2-3 m olabilir.

MM111

• Northern Spy x Merton 793 melezi.
• Yeşil çelik, odun çeliği ve tepe daldırması (Stool bed) yöntemleriyle kolay üretilir.
• Dikim sıklığı 4-5×3-4 m olabilir.
• Pamuklu bite ve unlu bite, kök boğazı çürüklüğüne dayanıklıdır.
• Değişik toprak tiplerine uyabilir.
• Tohum anacının (çöğür) %65-70’i kadar ağaç büyüklüğü yapar.

MM109

• M.2 ve Northern Spy melezi olarak John Innes’de elde edilmiştir.
• Erken meyveye yatar.
• Pamuklu bite dayanıklıdır.
• Dikim sıklığı 5-7×5-7 m olabilir.
• Ağaçları çöğürün ki kadar büyür.
• Su tutan topraklara çok hassastır.

Döllenme Biyolojisi

• Elma çeşitleri genellikle kendine kısırdır, yabancı döllenme ile iyi ürün alınır.
• Döllenmeyi %90 arılar yapar.
• Genç elma bahçeleri için her dört dekar için bir kovan veya her 30-40 dekar için 15000-20000 arı gereklidir.
• Tam verime geçmiş ağaçlar için arı miktarı 3-4 katına çıkarılmalıdır.
• Çiçek zamanı arı çalışması ve tozlanma sağlanabilmesi için bahçeler ilaçlanmaz.
• Dölleyici çeşitler ana çeşitlerden 12-15 m daha uzakta olmamalıdır.
• Etkili döllenme için bahçe düzenleri belirlenmelidir (örneğin, her 3. sırada 3. ağaç dölleyiciye ayrılır).
  • O O O  O O O O O O O
  • O D O  O D O O D O O
  • O O O  O O O O O O O
  • O O O  O O O O O O O
  • O D O  O D O O D O O
  • O O O O O O O O O O

Elma Çeşitleri

• Dünyada 6500, Türkiye’de 460 elma çeşidi kayıtlıdır.
• Kalite ve verim açısından yüksek ve ticari anlamda yetiştirilen çeşitler azdır.
• Elma çeşitleri, doğal seleksiyon, tesadüf çöğürleri ve kendiliğinden olan mutasyonlarla oluşmuştur.
• Modern elma yetiştiriciliğinde melezleme ıslahı ile üstün çeşitler elde edilmiştir.
• Bodur elma ağaçları zayıf anaçlar veya yarı bodur gelişen “Spur tipi” çeşitler ile elde edilir.
• Amerika’da ticari bahçelerde yaygın Spur tipi elmalar, erken meyveye yatmaları ve zayıf gelişmeleri nedeniyle popülerdir.

Çok Erken Mevsim

• Stark Earliest, Vista Bella, Jersey Mac, Beacon, Williams Pride

Orta Mevsim

• Prima, Red Free, Royal Gala, Ozark Gold, Elstar, Anna

Geç Mevsim

• Starking Delicious, Golden Delicious, Red Chief, Mor Spur, Cooper 4, Cooper 7 SB 2, Jonagored, Super Early Stripe, Black Staymen Improved, Amasya, Starkrimson Delicious, Skyline Supreme, Fuji, Braeburn, Starkspur Golden, Yellow Spur, Mutsu, Granny Smith

Vista Bella

• Orijin: ABD
• Meyve: Orta büyüklükte, yassı-konik, sarı-yeşil üzerine kırmızı
• Tadı: Sert, sulu, mayhoş
• Hasat: Temmuz 15-25
• Tozlayıcılar: Idared, Jerseymac, Prima, Priam

Jerseymac

• Orijin: ABD
• Meyve: Orta büyüklükte, yuvarlak-silindirik, sarı zemin üzerine kırmızı
• Tadı: Beyaz etli, sulu, aromalı
• Hasat: Temmuz 20-30
• Tozlayıcılar: Golden Delicious, Granny Smith, Idared, Vista Bella

Beacon

• Orijin: ABD
• Meyve: Orta büyüklükte, yuvarlak, koyu kırmızı
• Tadı: Sert, sulu, tatlı, aromalı
• Hasat: Temmuz sonu-Ağustos başı
• Tozlayıcılar: Granny Smith, Black Staymen Improved

Williams Pride

• Orijin: ABD
• Meyve: Orta irilikte, koyu kırmızı, parlak kabuklu
• Tadı: Krem renkli, sert, sulu
• Hasat: Ağustos başı
• Tozlayıcılar: Golden Delicious

Red Free

• Orijin: ABD
• Meyve: Orta irilikte, parlak kırmızı
• Tadı: Sulu, lezzetli, aromalı
• Hasat: Ağustos ortası
• Tozlayıcılar: Golden Delicious

Ozark Gold

• Orijin: ABD
• Meyve: Orta büyüklükte, silindirik, parlak sarı
• Tadı: Sert, sulu, aromalı
• Hasat: Ağustos sonu
• Tozlayıcılar: Starking Delicious, Starkrimson Delicious, Jonathan

Prima

• Orijin: ABD
• Meyve: Orta-iri, silindirik konik, sarı-yeşil üzerine kırmızı
• Tadı: Sert, sulu, mayhoş, aromalı
• Hasat: Orta mevsim
• Tozlayıcılar: Florina, Priam, Vista Bella

Royal Gala

• Orijin: Yeni Zelanda
• Meyve: Küçük-orta büyüklükte, kırmızı, sert
• Tadı: Tatlı, aromalı
• Hasat: Ağustos sonu-Eylül başı
• Tozlayıcılar: Golden Delicious

Anna

• Orijin: İsrail
• Meyve: Orta büyüklükte, kırmızı
• Tadı: Tatlı, sulu
• Hasat: Ağustos ortası
• Tozlayıcılar: Ak Elma

Elstar

• Orijin: Hollanda
• Meyve: Orta büyüklükte, sarı üzerine kırmızı
• Tadı: Sert, sulu
• Hasat: Eylül başı
• Tozlayıcılar: Golden Delicious

Red Chief

• Orijin: ABD
• Meyve: İri, koyu kırmızı
• Tadı: Tatlı, aromalı
• Hasat: Eylül sonu
• Tozlayıcılar: Starkspur Golden, Golden Delicious

Mor Spur

• Orijin: ABD
• Meyve: Orta büyüklükte, açık sarı etli, kırmızı
• Tadı: Sulu, tatlı
• Hasat: Eylül sonu
• Tozlayıcılar: Starkspur Golden, Golden Delicious

Cooper 4

• Orijin: ABD
• Meyve: Orta büyüklükte, koyu kırmızı, açık sarı etli
• Tadı: Sulu, tatlı, aromalı
• Hasat: Eylül sonu
• Tozlayıcılar: Starkspur Golden, Golden Delicious

Cooper 7 SB 2

• Orijin: ABD
• Meyve: Orta büyüklükte, kırmızı, açık sarı etli
• Tadı: Tatlı, aromalı
• Hasat: Eylül sonu
• Tozlayıcılar: Starkspur Golden, Golden Delicious

Jonagored

• Orijin: Belçika
• Meyve: İri, sarı üzerine kırmızı
• Tadı: Sert, sulu, aromalı
• Hasat: Eylül sonu
• Tozlayıcılar: Fuji, Granny Smith, Red Delicious

Super Early Stripe

• Orijin: ABD
• Meyve: Orta büyüklükte, kırmızı
• Tadı: Tatlı, sulu
• Hasat: Ekim başı
• Tozlayıcılar: Starkspur Golden, Golden Delicious

Black Staymen Improved

• Orijin: ABD
• Meyve: Orta büyüklükte, yeşilimsi etli, kırmızı
• Tadı: Ekşi, sulu
• Hasat: Eylül sonu
• Tozlayıcılar: Golden, Starking Delicious, Jonathan

Starkrimson Delicious

• Orijin: ABD
• Meyve: İri, koyu kırmızı
• Tadı: Tatlı, sulu
• Hasat: Eylül sonu
• Tozlayıcılar: Starkspur Golden, Golden, Stark Earliest

Starkspur Golden Delicious

• Orijin: ABD
• Meyve: İri, altın sarısı
• Tadı: Tatlı, aromalı
• Hasat: Eylül sonu
• Tozlayıcılar: Starkrimson, Jonathan, Winesap

Skyline Supreme

• Orijin: ABD
• Meyve: İri, koyu kırmızı
• Tadı: Sert, sulu, tatlı
• Hasat: Ekim başı
• Tozlayıcılar: Golden Delicious, Jonathan

Fuji

• Orijin: Japonya
• Meyve: Orta-iri, yeşil üzerine kırmızı çizgili
• Tadı: Tatlı, aromalı
• Hasat: Ekim başı
• Tozlayıcılar: Golden Delicious, Red Delicious, Jonathan

Braeburn

• Orijin: Yeni Zelanda
• Meyve: Orta-iri, yeşil üzerine portakal kırmızısı
• Tadı: Sert, sulu, tatlı
• Hasat: Ekim ortası
• Tozlayıcılar: Starking Delicious, Golden Delicious

Mutsu

• Orijin: Japonya
• Meyve: İri, sarı
• Tadı: Sert, sulu
• Hasat: Ekim ortası
• Tozlayıcılar: Red Delicious, Starking Delicious, Granny Smith, Beacon

Granny Smith

• Orijin: Avustralya
• Meyve: Orta-iri, yeşil
• Tadı: Sert, ekşi, sulu
• Hasat: Ekim ortası
• Tozlayıcılar: Red Delicious, Golden Delicious

Fidan Dikimi

1. Bahçenin uzun kenarından başlayarak fidan yerleri işaretlenir.
2. Dikim yerlerine işaret kazıkları çakılır.
3. 50 cm genişliğinde ve 50-60 cm derinliğinde çukurlar açılır.
4. Dikim sırasında dikim tahtası kullanılmalıdır.
5. Fidan aşı noktaları toprak üzerinde olmalıdır.
6. Dikim sırasında gübreleme yapılmamalıdır.
7. Dikim sırasında hakim rüzgarlara dikkat edilmelidir.
8. Dikimden sonra can suyu verilmelidir.

Fidanlarda Aranacak Vasıflar

1. Fidanlar 1-2 yaşında olmalıdır.
2. 1 yaşındaki fidanların çapı 2 cm, 2 yaşındaki fidanların çapı 2.5 cm olmalıdır.
3. 1 yaşındaki fidanların boyu en az 135 cm, 2 yaşındaki fidanların boyu 145 cm olmalıdır.
4. Fidanlar sağlıklı ve sertifikalı olmalıdır.

Dikim Yeri, Şekli ve Aralığının Belirlenmesi:

Kapalı elma bahçelerinde arazi eğimli ise üçgen, kare, dikdörtgen ve kontur (tesviye eğrileri üzerine) ekim yapılır. Fide dikiminden önce dikim noktaları belirlenmelidir.

Elma bahçelerinde ağaçlara verilecek mesafeler çeşide, kullanılan anaçlara, toprak durumuna ve iklime göre değişmektedir. Ayrıca güçlü, besin açısından zengin topraklarda ekim mesafesi daha fazla, zayıf topraklarda ise daha azdır. Sulanan kurak yerlerde hava ve toprak nemini korumak için sık dikim yapılmalı, nemli yerlerde havalandırmayı sağlamak için seyrek dikim tercih edilmelidir. Elma bahçesi tohum anaçları ile kurulacaksa 5× arasında olmalıdır. 5 m, 5×6 m ve 6×7 m. Bodur anaçlarla kurulacaksa bodur anacın özelliğine ve üzerine aşı yapılacak çeşide göre aralık ve mesafe değişir.

ANAÇ	Standart Güçlü Çeşitlerde (metre)	Spur (Yarı Bodur) Çeşitleri (metre)	Dekara Düşen Ağaç Sayısı (Adet)
			Güçlü Çeşitlerde	Spur Çeşitlerinde
M27	(4×1) , (3,5×1)	–	250-280	–
M9	(3,5×2), (3,5×1,5)	–	143-190	–
MM106	(6×3), (5×3)	(4×3),(4×2,5)	55-66	83-100
MM111	(6×3,5)	(5×3),(4,5×3)	47	66-74
Çöğür	(9×9), ( 8×8),(7×7), (6×6)	(5×4),6×3),(5×3)	12-28	50-67